Charakter odpowiedzialności karnoskarbowej księgowego

Przepisowa prowadzenie działalności gospodarczej wiąże się z koniecznością wywiązywania się z wielu zadań, wśród których na szczególną uwagę zasługuje prawidłowe prowadzenie ksiąg rachunkowych. Na ogół obowiązek ten spoczywa na barkach księgowego, choć może się nim zajmować także inna osoba uprawniona. Niestety, wystarczy, że ten czynnik zawiedzie, a niemal natychmiast nad przedsiębiorcą pojawi się widmo sankcji.

Mogą mieć one charakter zarówno karny, jak i cywilny, liczyć powinni się z nimi przy tym nie tylko zarządzający, ale również osoby, na których spoczywał obowiązek prowadzenia ksiąg, a które wywiązały się z niego w sposób nierzetelny. Sam księgowy musi mieć świadomość tego, że przyjmuje odpowiedzialność tak cywilną, jak i karną za prawidłowe prowadzenie ksiąg rachunkowych. Jeśli więc w prowadzonych księgach wykryte zostaną uchybienia, będzie musiał poddać się karze przewidzianej przez odpowiednie przepisy Kodeksu Karnego Skarbowego. Co ważne, gdy mamy do czynienia z nierzetelnym sprawozdaniem finansowym musimy mieć świadomość tego, że odpowiedzialność za nie spoczywa nie tylko na barkach księgowego, ale także kierownika jednostki, który powinien sprawować nad nim nadzór. Inne wykroczenia podlegające odpowiedzialności cywilnej i karnej to niezgodność z przepisami ustawy o rachunkowości, przedstawienie fałszywego stanu rzeczy, przekroczenie terminu, w którym powinien zostać zapłacony podatek, zatajenie działalności gospodarczej, a nawet całkowite niewywiązywanie się z obowiązku prowadzenia ksiąg. Same kary przewidziane przez Kodeks Karny Skarbowy są dość niejednorodne, należy więc liczyć się nie tylko z samą kara grzywny, ale również z karą pozbawienia wolności. W tym ostatnim przypadku szczególnie zagrożony jest księgowy decydujący się na to, aby przekazać nieprawdziwe informacje do organów podatkowych. Przestępstwo podatkowe skutkuje nałożeniem sankcji na osobę odpowiedzialną, o czym szczegółowo informuje artykuł 61 Kodeksu Karnego Skarbowego. Nierzetelne prowadzenie ksiąg podatkowych może wiązać się z karą grzywny w wysokości nawet do 240 stawek dziennych, a czyny mniejszej wagi, w tym wadliwe prowadzeni ksiąg – z karą grzywny przewidzianą nie za przestępstwo, ale za wykroczenie skarbowe. Co ważne, gdy mamy do czynienia z nierzetelnymi informacjami znajdującymi się w księgach rachunkowych, należy liczyć się z tym, że nie można traktować ich jako dowody w postępowaniu. W tej sprawie wypowiadał się Naczelny Sąd Administracyjny stojący właśnie na takim stanowisku. Z odpowiedzialnością karnoskarbową należy liczyć się również wtedy, gdy księgi nie są prowadzone albo przechowuje się je w niewłaściwy sposób. W tym ostatni przypadku mówi się najczęściej o przechowywaniu ich w miejscu innym niż te, w którym prowadzona jest działalność gospodarcza oraz innym niż te, które zostało wskazane przez samego podatnika jako jego przedstawicielstwo, oddział albo siedziba.

Gdy zlecimy biuro prowadzenie ksiąg rachunkowych, za niewłaściwe uznaje się każde miejsce inne niż te, które zostało wskazane podczas zawierania ze wspomnianym biurem stosownej umowy. Tak niewłaściwe, jak i nieprawidłowe przechowywanie ksiąg rachunkowych może wiązać się z kara wynoszącą nawet 240 stawek dziennych. Kara ta jest też przewidziana w sytuacji, w której podatnik nie poinformuje w odpowiednim terminie, że księgi są prowadzone czy to przez doradcę podatkowego, czy to przez inny organ, który został do tego uprawniony. Gdy mamy do czynienia z czynem mniejszej wagi, odpowiedzialność za niego jest tożsama z tą, z jaką powinniśmy liczyć się w odniesieniu do wykroczenia skarbowego, Nowym wykroczeniem skarbowym, z istnienia którego dobrze jest zdawać sobie sprawę, jest też niezłożenie do urzędu skarbowego w przewidzianym ustawą terminie sprawozdania finansowego oraz opinii i raportu podmiotu, który jest upoważniony do badania sprawozdań finansowych.